Friday, January 07, 2011 trang ch�nh || lưu trữ || li�n lạc
|
CH�NH ĐẢNG TRONG HIẾN PH�P HIỆN ĐẠI. Ts. NGUYỄN HỌC TẬP I - Một v�i kh�i niệm lịch sử về ch�nh đảng. Ai trong ch�ng ta cũng c�n nhớ c�u n�i bất hủ của d�n ch�ng Anh Quốc đối với nh� vua, mở đầu cho việc thiết lập Quốc Hội v� thể chế D�n Chủ hiện đại: - " No taxation without representation" ( Nếu nh� vua kh�ng đồng thuận cho l�ng x� cử người đại diện v�o Hội Đồng Tư Vấn th�m nữa, d�n ch�ng l�ng x� kh�ng đồng thuận tăng thuế th�m cho vua) ( Cfr. ANH QUỐC V� ĐẠI NGHỊ CHẾ). Ch�ng t�i vừa n�i l� c�u đ�i hỏi tr�n của d�n ch�ng Anh Quốc l� khởi điểm cho tiến tr�nh ph�t triển Thể Chế D�n Chủ hiện đại, bởi lẽ � niệm v� c�ch h�nh xử d�n chủ, mặc cho những bất to�n của n�, đ� được d�n ch�ng c� � niệm v� đem ra �p dụng từ thời Cộng Ho� Ath�ne của Hy Lạp, thế kỷ 2-3 trước Thi�n Ch�a Gi�ng Sinh. Dấu vết của ước vọng, � niệm v� phương thức thực h�nh đ� của d�n ch�ng Hy Lạp thời Cộng Ho� Ath�ne c�n động lại trong c�c ng�n ngữ T�y �u hiện nay: - " Democracy ( Anh Ngữ), D�mocratie ( Ph�p Ngữ), Democrazia ( � Ngữ), Demokr�tie ( Đức Ngữ) v� Democratia ( La Ngữ)...đều ph�t xuất từ " Demokrat�a" ( Hy Lap ), l� từ ngữ k�p do " Demos: d�n ch�ng; kr�tos, quyền h�nh): quyền h�nh hay quyền tối thượng của Quốc Gia thuộc về d�n; d�n ch�ng l� chủ nh�n của quyền lực Quốc Gia. D�n ch�ng l� chủ nh�n, do đ� d�n ch�ng c� quyền - quyết định đường lối tổ chức Quốc Gia, theo � hướng n�o, chương tr�nh �p dụng thực định n�o m� m�nh nghĩ l� lợi �ch, hiệu năng v� kh�ng thi�n vị b� ph�i, - chọn người m� m�nh nghĩa l� xứng đ�ng, hợp với ước muốn của m�nh để l�nh đạo, điều h�nh quản trị Quốc Gia. Ngo�i ra ch�ng ta cũng c� - " Isonom�a" , ( do Isos, như nhau; n�mos, luật lệ): luật lệ như nhau cho hết mọi người hay " mọi người đều b�nh đẳng trước ph�p luật " ( từ đ� ph�t sinh isonomie ( Ph�p Ngữ), isonomy ( Anh Ngữ), - " Is�goria " ( do Isos, như nhau; agor�, cộng đồng): mọi người đều như nhau trong cộng đồng đang nh�m họp, mọi người đều như nhau, c� quyền ph�t biểu � kiến như nhau trong l�c cộng đồng đang nh�m họp hay " tự do ng�n luận", n�i theo ng�n ngữ của ch�ng ta. V� rồi ch�ng ta cũng biết, cứ đến định kỳ, người d�n trong Thị X� " Polis ", được triệu tập ra c�ng trường để r�t thăm chọn nh�m người mới, thay cho nh�m l�nh đạo đương quyền, để điều h�nh Thị X� trong nhiệm kỳ tới. Đ� l� phương thức " d�n chủ lu�n phi�n ": trong thể chế d�n chủ, kh�ng ai l� người hay nh�m người điều h�nh cố nắm quyền ngồi lỳ đ� v� hạn định. Nh�m l�nh đạo trong thể chế d�n chủ phải được lu�n phi�n, thay thế theo định kỳ. C�n nữa, d�n ch�ng cũng tựu họp ra c�ng trường th�nh phố để quyết định bằng c�ch giơ tay hay h� to để t�n đồng hoặc bất t�n nhiệm c�ch h�nh xử của nh�m đương quyển về đường lối điều h�nh quản trị Thị X� họ đang thi h�nh, hay dự t�nh sắp thi h�nh, c� lợi hay c� hại cho cuộc sống chung của Thị X� v� cũng li�n quan đến cuộc sống ri�ng tư của từng người. N�i t�m lại, một thể chế muốn được coi l� D�n Chủ hay Kh�ng D�n Chủ, cần c� những đặc t�nh: a) Người d�n c� quyền quyết định đường lối tổ chức thị x� v� quyền quyết định ủy th�c cho ai l� người m�nh tin cậy, xứng đ�ng điều h�nh quyền lực Thị X�. b) Mọi người đều c� quyền b�nh đẳng như nhau. Trong Thị X�, kh�ng ai l� người " thấp cổ b� miệng", bị kẻ mạnh thế " cả v� lấp miệng em". c) Mọi người đều c� quyền tự do ng�n luận, n�i l�n � kiến của m�nh về đường lối v� c�c quản trị, điều h�nh phải c� cho lợi �ch chung của Thị X�. d) Giới h�nh quyền điều h�nh, quản trị Thị X� phải được lu�n phi�n, thay đổi theo định kỳ nhứt định. e) Quyền h�nh được d�n ch�ng ủy th�c cho giới đương quyền điều h�nh, d�n ch�ng c� quyền kiểm so�t, " chuẩn y hay b�c bỏ", bắt buộc giới đương quyền phải thay đổi đường lối l�m việc hay bị b�i nhiệm truớc định kỳ. D�n Chủ l� vậy, c� những đặc t�nh hay kh�ng của thể chế D�n Chủ. Một Quốc Gia kh�ng c� những đặc t�nh tr�n của thể D�n Chủ, kh�ng thể được gọi l� Quốc Gia D�n Chủ, dầu cho c�c nh�m l�nh đạo Quốc Gia đ� c� muốn gọi Quốc Gia dưới ng�n từ g� măc họ, " D�n Chủ Nh�n D�n", " D�n Chủ Tập Trung" ...hay g� g� đ� cũng vậy. Trở lại " No taxation without representation " của d�n ch�ng Anh, v� nh� vua cần th�m ng�n khoản để chi ph�, n�n nhượng bộ, điều kiện l�m cho c�c th�n ấp " Commons " được cử th�m người đại diện v�o Hội Đồng Tư Vấn ( cho đến l�c đ�, th�nh phần gồm c�c nh� q�y tộc v� c�c l�nh ch�a ). L�ng x� th�n ấp cử được đại diện của họ, hiện diện để b�n thảo với vua, n�i l�n ước vọng của d�n ch�ng địa phương, cộng t�c v�o đường lối chung để điều h�nh đất nước ( Beyme von K., Party Leaderschip anh Change in Party System: Towards a Post - Modern Party State?, GO 1996, 135s). Tuy được cử th�m nhiều đại diện v�o Hội Đồng Tư Vấn để g�p � với vua, nhưng những đ�ng g�p � vẫn c�n nằm trong ch�nh hướng của Qu�n Chủ tuyệt đối, đường lối l�nh đạo Quốc Gia chỉ do nh� vua quyết định ( sau khi nghe d�n ch�ng v� họp ri�ng với Hội Đồng Tư Vấn). Dần dần đại diện của nhiều l�ng x� - c� c�ng một số nhu cầu địa phương tương tợ nhau, họp nhau th�nh những nh�m hợp nhứt , - từ nhiều l�ng x� kh�c nhau, để c� tiếng n�i mạnh hơn đối với vua, khiến vua phải ch� � đến nhu cầu của một số th�n ấp được c�c nh�m đại diện đưa ra. V� đ� cũng l� khởi điểm cho tập họp c�c nh�m trong Hội Đồng Tư Vấn, tiền th�n của c�c nh�m lực lượng ch�nh trị trong Quốc Hội hiện tại. T�nh trạng vừa kể vẫn c�n được k�o d�i đến hết thế kỷ XIX ở Anh Quốc, đến cuộc C�ch Mạng Ph�p Quốc 1789 v� cả một �t thời gian sau đ�. C�c đại diện của th�n ấp hay của d�n ch�ng họp nhau th�nh nh�m, b�n cải trong Hội Đồng Tư Vấn ở Anh hay trong Đại Hội Đồng ở Ph�p vẫn l� g�p � trong nh�n quang ch�nh hướng của Qu�n Chủ tuyệt đối hay của Đại Hội Đồng đơn độc đưa ra. Nhưng đồng thời với số lượng đại diện được cử v�o Hội Đồng Tư Vấn hay Đại Hội Đồng tăng th�m, - d�n ch�ng tại c�ng một l�ng x� th�n ấp cũng kh�ng c�n đồng thuận chỉ chọn người nầy hay người kia theo � muốn của một v�i người chỉ đạo n�o đ�, m� nhiều nh�m người kh�c nhau được nảy sinh chủ trương chọn người m� m�nh cho l� c� khả năng, hợp t�nh hợp � với m�nh. - kế đến nhiều nh�m, nhiều ủy ban vận động bầu cử tại địa phương, c�c l�ng x� th�n ấp được nảy sinh để tuyển người đại diện. Nhiều nh�m vận động bầu cử được ph�t sinh, dĩ nhi�n k�o theo quyền bầu cử cũng được mở rộng, để mỗi nh�m c� thể thu được nhiều l� phiếu đồng thuận, chọn bồ nh� của m�nh l�m đại diện. V� đ� l� tiến tr�nh dần dần đưa đến việc phổ th�ng đầu phiếu, được thực hiện v�o phần cuối của hậu b�n thế kỷ XIX ( G. De Vergottini, Diritto Costituzionale Comparato, V ed., Cedam, Padova 1999, 332-333). Đề nghị với Ch�nh Quyền trung ương - x�y c�y cầu trước hay đấp con lộ b�n kia bờ s�ng trước; - x�y trường học trước hay x�y viện dưỡng lảo trước; - nới rộng văn ph�ng h�nh ch�nh x� ấp trước hay trạm cứu thương trước? Đ� l� những c�u hỏi v� c�n nhiều c�u hỏi kh�c do nhu cầu ở x� ấp đ�i hỏi, mỗi c�u hỏi hay một nh�m c�u hỏi được ủy ban vận động bầu cử, để cử người đại diện của m�nh v�o Hội Đồng Tư Vấn, v�o Đại Hội Đồng để tường tr�nh v� đặt th�nh y�u s�ch. - V� như vậy ở x� ấp khởi sinh ra nhiều ủy ban vận động kh�c nhau, t�y theo c�i nh�n của mỗi ủy ban cho đ�u l� ưu ti�n cần đ�i hỏi trước. - Dần dần c�c ủy ban cũng kh�ng c�n hạn hẹp c�i nh�n của m�nh v�o nhu cầu địa phương th�n ấp, m� mở rộng đến cả nhu cầu v� ước vọng chung cho cả đất nước. � kiến của địa phương - kh�ng c�n l� � kiến để đ�p lại c�c nhu cầu địa phương, - m� l� � kiến của những người d�n sống ở địa phương n�i l�n l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng của đất nước. N�i c�ch kh�c, mỗi ủy ban c� " đường lối ch�nh trị " của m�nh đối với đất nước. V� như vậy ủy ban vận động bầu cử ti�n khởi ở th�n ấp địa phương mặc nhi�n biến th�nh đảng ph�i ch�nh trị. Đảng ph�i ch�nh trị được ph�t sinh như vừa kể, được tổ chức - c� người l�nh đạo, - c� chương tr�nh về đường lối tổ chức Quốc Gia hay " Politik�" ( do " Polis" ( Thi X� ): đường lối tổ chức cho cuộc sống chung trong Thi X� được tr�i chảy , - đường lối ch�nh trị, được nghĩ ra v� kỳ vọng Ch�nh Quyền trung ương phải thực hiện ( C. Mortati, Istituzioni di diritto pubblico, II ed., Cedam, Padova 1978, 879-882). Nhiều ch�nh đảng ở c�c l�ng x� th�n ấp c� c�ng một l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng giống nhau, kết tựu lại với nhau th�nh ch�nh đảng c� tầm v�c Quốc Gia. Mỗi ch�nh đảng c� - nội quy tổ chức cơ cấu, - chương tr�nh hoạt động của c�c th�nh vi�n, - tuyển chọn người l�nh đạo, - phổ biến l� tưởng v� chương tr�nh h�nh động của m�nh đến d�n ch�ng, tạo dư luận để được d�n ch�ng đồng thuận ủng hộ đường lối v� ủng hộ chọn đại diện v�o Quốc Hội trong kỳ bầu cử tới. Như vậy với c�c quyền - tự do lập hội v� gia nhập hội, - tự do ng�n luận để chuyển đạt đến d�n ch�ng l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng m� m�nh cho l� ch�nh đ�ng cho Quốc Gia, - quyền tự do hội họp, gặp nhau để c�ng nhau thảo luận, trao đổi � kiến v� đi đến quyết định chung để h�nh động, Cộng Đồng Quốc Gia từ một tập thể � hợp, v� danh v� kh�ng c� � kiến về x�c thực ch�nh trị, được biến th�nh - nhiều tập thể c� tổ chức, - c� đường lối ch�nh trị Quốc Gia. Nhiều ch�nh đảng c� � kiến, l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng kh�c nhau, sẽ gặp nhau c�ng đối thoại, tranh chấp, cắt x�n, hảm thắng, khuyến kh�ch, g�p � kiến th�nh đường lối ch�nh trị Quốc Gia sung m�n, dồi d�o trong thể chế D�n Chủ Đa Nguy�n. Dĩ nhi�n muốn thực hiện được điều vừa kể, - c�c ch�nh đảng phải được tự do thiết lập,( tự lập hội v� gia nhập hội), - một khi được thiết lập, ( v� ngay cả trong thời gian trước khi được thiết lập), ủy ban vận động bầu cử hay ch�nh đảng phải c� quyền chuyển đạt l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng, cũng như chương tr�nh thực hiện đến d�n ch�ng, ( tự do ng�n luận), - ch�nh đảng được thiết lập, c� quyền truyền đạt tư tưởng của m�nh đến d�n ch�ng v� phải c� cơ hội để gặp gở b�n luận, trao đồi tư tưởng với d�n ch�ng, ( tự do hội họp). N�i t�m lại kh�ng - c� tự do th�nh lập ch�nh đảng, - tự do ng�n luận - v� tự do hội họp, như l� những điều kiện ti�n quyết phải c� trước cuộc bầu cử một thời gian, để chuẩn bị, kh�ng c� c�c quyền vừa kể để thực hiện c�c yếu tố cần thiết, c� bầu cử cũng như kh�ng, hay chỉ l� bầu cử giả tạo "Đảng cử d�n bầu ". Đường lối ch�nh trị được th�nh h�nh như vừa kể, - sẽ được c�c người đai diện được bầu cử của c�c ch�nh đảng đưa v�o b�n thảo trong Quốc Hội, - được Quốc Hội đồng thuận " chuẩn y hay b�c bỏ " th�nh luật ph�p - v� l� định hướng để thực hiện, " h�nh ph�p" , của Ch�nh Quyền, sau khi Ch�nh Quyền được Quốc Hội " chuẩn y " l� c� đường lối ch�nh trị đ�ng đắn, hợp với ch�nh hướng của Quốc Hội, cơ quan được d�n ch�ng tuyển chọn trong cuộc phổ th�ng đầu phiếu vừa qua. Chương tr�nh hoạt động hợp với ch�nh hướng của Quốc Hội sẽ được Quốc Hội " chuẩn y " v� Ch�nh Quyền đ� sẽ được t�n nhiệm, " ch�nh danh " để hoạt động, h�nh xử quyền lực Quốc Gia: - " Ch�nh Quyền phải được sự t�n nhiệm của cả hai Viện Quốc Hội. Nội trong mười ng�y, sau khi được th�nh lập, Ch�nh Quyền phải đến tr�nh diện trước Quốc Hội để được t�n nhiệm" ( Điều 94, đoạn 1 v� 3 Hiến Ph�p 1947 � Quốc). Qua những g� vừa kể, ch�ng ta thấy rằng trong một Quốc Gia D�n Chủ, ch�nh đảng l� chiếc gạch nối giữa Cộng Đồng d�n ch�ng c�n c� ch�nh kiến � hợp, chưa ph�n biệt v� tổ chức Quốc Gia h�nh xử quyền lực theo " đường lối ch�nh trị Quốc Gia " - đ� được so s�nh, - đối chiếu, - cắt bớt, hảm thắng, - g�p � l�m cho dồi d�o hơn v� x�c định phải thực thi. Hiểu như vậy, ch�ng ta thấy sự nẩy sinh ra c�c ch�nh đảng đ�nh dấu khu�n mẫu tổ chức Quốc Gia kh�c với khu�n mẫu c� nh�n l�nh đạo của nền qu�n chủ cũng như của thể chế độc t�i đảng trị ( độc đảng) một thời, hiện nay lỗi thời v� phải đ� chấm dứt. Thay v�o đ� bằng c�ch tổ chức " Quốc Gia của C�c Ch�nh Đảng " hay Quốc Gia D�n Chủ Đa Nguy�n cũng vậy ( C. Mortati, op. cit., 883). Nhưng tiến tr�nh th�nh h�nh ch�nh đảng biến thể từ ủy ban vận động bầu cử thời Hội Đồng Tư Vấn của vua đến ch�nh đảng l� tổ chức n�i l�n tiếng n�i của người d�n, qua việc tuyển chọn người đại diện v�o Quốc Hội như hiện nay, kh�ng phải l� con đường thẳng lối l�c n�o cũng tiến h�nh tr�i chảy. Đọc lại định chế của nhiều Quốc Gia, ch�ng ta thấy c�c ch�nh đảng từ a) - bị ngược đải, bị coi như l� mối đe doạ cho việc l�nh đạo v� thực thi đường lối ch�nh trị Quốc Gia của vua hay Đảng v� Nh� Nước ( trong c�c thể chế độc t�i, trong đ� thể chế Cộng Sản độc t�n l� ti�u biểu), b) - qua giai đoạn nhận biết v� hợp ph�p ho�, nhưng được xem l� dững dưng như bất cứ hiệp hội th�n hữu n�o kh�c, c) - v� sau c�ng tiến đến trạng th�i như hiện nay ở c�c nước d�n chủ, ch�nh đảng được xem l� cơ chế kh�ng thể thiếu để bảo đảm thực thi gi� trị v� cơ chế hiến định ( Triepel H., Die Staatsverfasssung und die politischen Parteien, Berlin 1927 ). II - Ch�nh đảng trong Hiến Ph�p T�y �u hiện đại. 1 - Hiến Ph�p bảo chứng c�c ch�nh đảng. Người d�n được Hiến Ph�p bảo vệ quyền ph�t biểu � kiến của m�nh về đường lối ch�nh trị l�nh đạo Quốc Gia v� hội nhập với người kh�c th�nh tổ chức để tăng th�m sức mạnh cho tiếng n�i m�nh, phải được lắng nghe. Đ� l� những g� ch�ng ta gặp được khắp đ� đ�y trong c�c Hiến Ph�p D�n Chủ T�y �u: - " Mọi c�ng d�n đều c� quyền tự do gia nhập th�nh ch�nh đảng, để c�ng nhau cộng t�c theo phương thức d�n chủ, thiết định đường lối ch�nh trị Quốc Gia" ( Điều 49 Hiến Ph�p 1947 � Quốc). - " Nền Cộng Ho� nhận biết v� bảo đảm c�c quyền bất khả x�m phạm của con người, con người như c� nh�n hay con người như th�nh phần c�c tổ chức x� hội, nơi mỗi c� nh�n ph�t triển con người của m�nh..." ( Điều 2 Hiến Ph�p 1947 � Quốc), ( Cfr. điều 29, đoạn 1 Hiến Ph�p 1975 Hy Lạp; điều 51, Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha). Điều 2 Hiến Ph�p 1947 � Quốc vừa tr�ch dẫn, " Nền Cộng Ho� nhận biết v� bảo vệ con người như c� nh�n hay con người như th�nh phần c�c tổ chức x� hội trung gian , nơi mỗi c� nh�n ph�t triển con người của m�nh..." cho thấy t�nh c�ch bảo chứng của Hiến Ph�p đối với sự hiện hữu v� hoạt động của ch�nh đảng. Bởi lẽ ch�nh đảng cũng l� một h�nh thức " tổ chức x� hội trung gian, nơi mỗi c� nh�n ph�t triển con người của m�nh" m� " Nền Cộng Ho� nhận biết v� bảo đảm c�c quyền bất khả x�m phạm". Như vậy - bảo chứng cho ch�nh đảng hiện hữu v� hoạt động l� " nhận biết v� bảo vệ con người với c�c quyền bất khả x�m phạm của m�nh". Đ� cũng l� những g� Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức đứng ra bảo đảm quyền tự do th�nh lập, cấu tr�c nguy�n vẹn v� tự do hoạt động để mưu �ch cho Quốc Gia: - " C�c ch�nh đảng c�ng nhau cộng t�c để thiết định � muốn ch�nh trị của d�n ch�ng. C�c ch�nh đảng được tự do th�nh lập, định chế nội quy của ch�nh đảng phải ph� hợp với c�c nguy�n tắc căn bản d�n chủ. C�c ch�nh đảng phải bạch ho� nguồn t�i trợ t�i ch�nh của m�nh" ( Điều 21, đoạn 1 Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). Hiến Ph�p đứng ra bảo chứng - ch�nh đảng được tự do th�nh lập, - bảo chứng ch�nh đảng hiện hữu kh�ng ai được đe doạ v� tự do hoạt động để mưu �ch cho đất nước, * " cộng t�c thiết định � muốn ch�nh trị của d�n ch�ng " ( Điều 21, đoạn 1 Hiến Ph�p Cộng Ho� Li�n Bang Đức). Bảo chứng những điều vừa kể, mặc nhi�n Hiến Ph�p bảo chứng đặc t�nh D�n Chủ Đa Nguy�n của thể chế Quốc Gia, đa nguy�n đa đảng, " c�c ch�nh đảng được tự do th�nh lập". Nhưng " đa nguy�n đa đảng", như tr�n đ� n�i, kh�ng phải l� " nguy�n" n�o cũng được, ai muốn h�nh xử sao cũng được, m� l� " D�n Chủ Đa Nguy�n", mỗi " nguy�n" phải tổ chức v� h�nh động trong khu�n khổ Thể Chế D�n Chủ: - " định chế nội quy c�c ch�nh đảng phải ph� hợp với nguy�n tắc căn bản d�n chủ..." ( Điều 21, đoạn 1 Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). H�nh động đạp đổ, đả ph�, độc t�i, mọi rợ xem con người như th� vật của Đảng Đức Quốc X� v� của Đảng Cộng Sản thời Hiến Ph�p Weimar 1919, cũng như của bất cứ chế độ độc t�i n�o kh�c, đang hiện h�nh cũng vậy, c�c Hiến Ph�p T�y �u kh�ng ngần ngại xem l� c�ch h�nh xử mọi rợ v� đặt ra ngo�i v�ng ph�p luật: - " C�c ch�nh đảng c� mục đ�ch hay c�ch h�nh xử của c�c th�nh vi�n thuộc hệ nhằm hủy hoại hoặc loại trừ định chế căn bản d�n chủ hay hăm doạ sự tồn vong của Cộng Ho� Li�n Bang Đức l� những ch�nh đảng bất hợp hiến" ( Điều 21, đoạn 2 Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). ( Cfr. điều 4, Hiến Ph�p 1958 Ph�p Quốc; điều 7, Hiến Ph�p 1975 Thụy Điển; điều 114, Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha; điều 6, Hiến Ph�p 1978 T�y Ban Nha). 2 - Quyền h�nh c�c ch�nh đảng trong Hiến Ph�p. Trong tinh thần " nh�n nhận v� bảo vệ c�c quyền căn bản bất khả x�m phạm của con người " ( Điều 2, Hiến Ph�p 1947 � Quốc) vừa kể, c�c Hiến Ph�p hiện đại bảo chứng c�c ch�nh đảng - lựa chọn c�c đại diện trong Quốc Hội, - cộng t�c để kiến tạo đường hướng ch�nh trị Quốc Gia, - tựu họp th�nh c�c khối lực lượng ch�nh đảng trong c�c Ủy Ban Quốc Hội, - x�c định ti�u chuẩn cung cấp v� xử dụng t�i ch�nh, - x�c định c�c l�nh vực tư lập trong hoạt động của m�nh. a) Vai tr� tuyển chọn c�c đại diện của m�nh v�o Quốc Hội. Đ� l� một trong những quyền căn bản của c�c ch�nh đảng trong c�c Hiến Ph�p hiện đại: - " C�c ch�nh đảng v� c�c nh�m ch�nh trị hợp t�c để diển tả � muốn d�n ch�ng trong c�c cuộc bầu cử " ( Điều 4, Hiến Ph�p 1958 Ph�p Quốc), - " Ch�nh đảng l� bất cứ một hiệp hội n�o hay một tập họp c�c nh�m cử tri n�o tham gia v�o c�c cuộc bầu cử " (Điều 7, Hiến Ph�p 1975 Thụy Điển). V� rồi tất cả c�c định chế ph�p luật đa đảng đều chứa đựng những đạo luật về - việc tuyển chọn c�c ứng vi�n, - giới thiệu ứng vi�n với cử tri, - phương thức vận động bầu cử, - phương thức x�c định lượng số phiếu theo đa số tuyệt đối hay đa số tỷ lệ, theo tỷ lệ thuần t�y hay hổn hợp, hoặc đơn danh. - phương thức x�c định v� ph�n chia số ghế trong Quốc Hội ( Cfr., LUẬT BẦU CỬ CỘNG HO� LI�N BANG ĐỨC ). b+c) Cộng t�c kiến tạo đường hướng ch�nh trị Quốc Gia. C�c ch�nh đảng, qua cuộc bầu cử, đưa người của m�nh v�o Quốc Hội l� mặc nhi�n n�i l�n tiếng n�i của m�nh, đại diện cho d�n ch�ng, g�p phần x�y dựng đường hướng ch�nh trị Quốc Gia. - " C�c ch�nh đảng hợp t�c kiến tạo � muốn ch�nh trị của d�n ch�ng " ( Điều 21, đoạn 1 Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). - " ...c�c ch�nh đảng c�ng nhau hợp t�c theo phương thức d�n chủ thiết định lối ch�nh trị Quốc Gia" ( Điều 49 Hiến Ph�p 1947 � Quốc). - "... hoạt động của c�c ch�nh đảng phải phục vụ t�c động tự do của c�c cơ chế d�n chủ " ( Điều 29 Hiến Ph�p 1975 Hy Lạp). - " ...c�c ch�nh đảng tham dự v�o c�c cơ chế được thiết lập dựa tr�n phổ th�ng đầu phiếu v� hướng dẫn � muốn ch�nh của d�n ch�ng" ( Điều 114 Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha). Một số Hiến Ph�p T�y �u kh�c c�n c�ng nhận c�c ch�nh đảng tham dự t�ch cực v�o c�c cơ chế hiến định kh�c, như - tham dự v�o t�c động của Quốc Hội t�n nhiệm hay bất t�n nhiệm Ch�nh Quyền, - nhiệm vụ, " lập ph�p", " chuẩn y hay b�c bỏ " c�c dự �n luật của Ch�nh Quyền qua c�c tiếng n�i đại diện của m�nh trong Quốc Hội. - động t�c ảnh hưởng giữa đa số đương quyền c� khả năng quyết định ( trong Quốc Hội cũng như nơi Ch�nh Quyền) v� th�nh phần thiểu số đối lập, c� khả năng hảm thắng, cắt tỉa, chỉnh hướng, g�p � kiến th�m dồi d�o, để việc l�nh đạo Quốc Gia được c� hiệu lực, hiệu năng v� kh�ng thi�n vi. - th�nh lập c�c nh�m d�n biểu Quốc Hội, Ủy Ban Thường Trực cũng như c�c Ủy Ban Chuy�n M�n với c�c th�nh vi�n được t�nh theo đa số tỷ lệ của c�c d�n biểu, thế n�o để bất cứ th�nh phần n�o, đa số cũng như thiểu số đều c� tiếng n�i, đại diện cho d�n ch�ng tr�n bất cứ phần đất n�o của Quốc Gia: * " Quốc Hội cũng c� thể thiết định trong trường hợp n�o v� dưới h�nh thức n�o việc " chuẩn y " c�c dự �n luật được ủy th�c cho c�c Ủy Ban Chuy�n M�n, hay Ủy Ban Thường Trực, được cấu tạo thế n�o để phản ảnh tỷ lệ c�c nh�m d�n biểu trong Quốc Hội..." ( Điều 72, đoạn 3 Hiến Ph�p 1947 � Quốc). * " ( Để thực hiện c�ng việc điều tra), một Ủy Ban Điều Tra được thiết lập gồm th�nh phần l� c�c th�nh vi�n của Quốc Hội, thế n�o để phản ảnh được tỷ lệ của c�c nh�m d�n biểu kh�c nhau. Ủy Ban Điều Tra tiến h�nh c�c cuộc điều tra v� duyệt x�t c� quyền lực v� giới hạn như cơ quan tư ph�p" ( Điều 82, đoạn 2, id.). ( cfr. Điều 180, Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha, x�c định c�c chi tiếc tổ chức c�c nh�m d�n biểu Quốc Hội). ( Manzella A., Il Parlamento, II ed., Zanichelli, Bologna 1991, 67s; Maisl H., Les groupes parlementaires a l'Assembl�e Nationale, RDPSP, 1970, 1005s). d) Nguồn t�i trợ t�i ch�nh cũng như việc xử dụng c�c phương tiện - c� ảnh hưởng kh�ng nhỏ trong hoạt động ch�nh trị của c�c ch�nh đảng, - l�c vận động tranh cử, - ảnh hưởng đến cử tri, - cũng như t�nh c�ch c�ng bằng để c�c ch�nh đảng đều b�nh đẳng trong việc c�c đại diện của m�nh được tuyển chọn, nhiều định chế ở c�c Quốc Gia được đề thảo ra để x�c định ti�u chuẩn cho việc cung cấp v� xử dụng vừa kể ( Heidenheimer A.J. and Langon F.C.. Business Associations and the Financing of Political Parties, The Hague 1968; Colinet F. et Devys B., Pratique du financement des campagnes �lectorales, Lyon-Paris 1995). * Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức x�c định việc c�c ch�nh đảng phải bạch ho� trước c�ng ch�ng " nguồn t�i trợ " của m�nh: - "...c�c ch�nh đảng phải phổ biến c�ng khai nguồn gốc c�c phương tiện t�i ch�nh của m�nh" ( Điều 21, đoạn 1b Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). * C�c đạo luật về vận động bầu cử của Hoa Kỳ cũng ra định chế giới mức ng�n khoản tối đa c� thể t�i trợ cho c�c ứng vi�n ( Federal Elections Campaign Act 1971, 1974 and 1976 USA). * Ở Anh Quốc đạo luật 1978 giới hạn ng�n khoản mỗi ch�nh đảng c� thể chi ti�u trong c�c cuộc vận động bầu cử ( Representation of People Act 1978, United Kingdom). V� dần dần để tr�nh những nguồn t�i trợ " chui ng� hậu", " d�i bao thư dưới tay" của c�c tư nh�n hoặc tổ chức tư nh�n cho c�c ch�nh đảng, một số Quốc Gia quyết định t�i trợ c�c ch�nh đảng bằng c�ng qủy v� hạn chế hay ngăn cấm c�c nguồn t�i trợ tư nh�n, để trong c�c cuộc vận động bầu cử, c�c ch�nh đảng đều c� cơ hội đạt được kết quả như nhau: * t�i trợ bằng c�ch ho�n trả lại c�c khoản chi ph� cho cuộc vận động bầu cử, theo tỷ lệ số phiếu mỗi đảng nhận được ( Cộng Ho� Li�n Bang Đức, Luật 24.07.1967, 1969: trang trải c�c cuộc bầu cử Li�n Bang ( Bund), lẫn Tiểu Bang ( Laender). * t�i trợ bằng c�ch ho�n trả lại c�c chi ph� bầu cử, t�y theo tỷ lệ số ghế mỗi ch�nh đảng đạt được trong Quốc Hội ( Thụy Điển, Luật 1.1.1969; Phần Lan, Luật 10.01.1969). * t�i trợ bằng c�ch ho�n trả lại cả chi ph� bầu cử lẫn c�c hoạt động thường nhật của ch�nh đảng ( � Quốc, Luật 02.05.1974, n. 175; Luật 10.12.1993, n. 515: chi ph� bầu cử được ho�n lại theo tỷ lệ số phiếu ch�nh đảng đạt được). Những g� vừa kể cho thấy c�c Hiến Ph�p v� Luật Ph�p T�y �u kh�ng những nh�n nhận vai tr� ch�nh thức của c�c ch�nh đảng, m� c�n xem ch�nh đảng bảo đảm cho thể chế d�n chủ, lợi �ch c�c ch�nh đảng * " cộng t�c thiết định đường lối ch�nh trị Quốc Gia " ( Điều 49, Hiến Ph�p 1947 � Quốc), - được hiệu dụng hơn v� tr�nh thi�n vị, đ�p ứng lại được l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng của người d�n, - l�m cho đường lối ch�nh trị Quốc Gia th�nh đa nguy�n, đa diện hơn, sung m�n hơn. Trong � thức đ� dần dần ch�nh Quốc Gia kh�ng những ch�nh thức c�ng nhận, m� c�n đứng ra đ�i thọ c�c chi ph� cho ch�nh đảng. Bởi lẽ hoạt động của ch�nh đảng, trong Thể Chế D�n Chủ, l� hoạt động cho c�ng �ch. 3 - Tự lập v� giới hạn. Trong Thể Chế D�n Chủ, c� nh�n hay tập thể " con người như c� nh�n hay con người như th�nh phần c�c tổ chức x� hội trung gian " ( Điều 2, Hiến Ph�p 1947 � Quốc), đều được " Nền Cộng Ho� nhận biết v� bảo vệ c�c quyền bất khả x�m phạm..." ( id.) của m�nh, nhưng l� " c�c quyền v� tự do " đ� kh�ng thể được tổ chức v� h�nh xử đi ra ngo�i l� tưởng v� thể thức d�n chủ. - Tổ chức nội bộ phải ph� hợp với c�c nguy�n tắc căn bản d�n chủ: " định chế nội bộ của c�c ch�nh đảng phải ph� hợp với c�c nguy�n tắc căn bản d�n chủ" ( Điều 21, Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). - C�c hoạt động của ch�nh đảng phải ph� hợp với thể thức d�n chủ: " ...để c�ng nhau cộng t�c theo phương thức d�n chủ, thiết định đường lối ch�nh trị Quốc Gia" ( Điều 49 Hiến Ph�p 1947 � Quốc). - * C�c hoạt động " ...phải t�n trọng c�c nguy�n tắc độc lập Quốc Gia v� d�n chủ trong ch�nh trị " ( Điều 10, đoạn 2 Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha) * Hoạt động của ch�nh đảng "...nhằm hợp t�c một c�ch d�n chủ để kiến tạo � muốn d�n ch�ng" ( Điều 51, đoạn 1, id.). Một đ�i khi Hiến Ph�p cũng đứng ra chỉ thị r� rệt giới hạn v� phương thức trừng phạt c�c ch�nh đảng mang � thức hệ ngược lại l� tưởng v� nguy�n tắc d�n chủ của Hiến Ph�p: - " C�c ch�nh đảng c� mục đ�ch hay c�ch h�nh xử của c�c th�nh vi�n thuộc hệ nhằm hủy hoại hoặc loại trừ định chế căn bản d�n chủ hay hăm dọa sự tồn vong của Cộng Ho� Li�n Bang Đức, l� những ch�nh đảng bất hợp hiến..." ( Điều 21, đoạn 2 Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức), - * " Cấm ngặt việc tổ chức lại, dưới bất cứ h�nh thức n�o, đảng Ph�t X�t vừa mới bị giải t�n" ( Điều XII, C�c Đạo Luật Chuyển Tiếp v� Kết Th�c, Hiến Ph�p 1947 � Quốc). * Đạo luật � Quốc 20.06.1952: cấm c�c hiệp hội, tổ chức c� khuynh hướng Ph�t X�t. - " ...cấm c�c tổ chức �p dụng � thức hệ Ph�t X�t " ( Điều 46, đoạn 6 Hiến Ph�p 1976 Bồ Đ�o Nha). - Ở Hoa Kỳ, Internal security Act, 23.09.1950 v� Comunist Control Act, 19.08.1954: chống lại mọi tổ chức, hiệp hội cộng sản. Để �p dụng những g� Hiến Ph�p v� Luật Ph�p giới hạn vừa kể, định chế của c�c Quốc Gia D�n Chủ T�y �u thường giao quyển kiểm so�t cho c�c tổ chức h�nh ch�nh v� tư ph�p, với sự can thiệp của Viện Bảo Hiến để x�c định t�nh c�ch hợp hiến hay vi hiến - "...Đối với t�nh c�ch vi hiến Viện Bảo Hiến Li�n Bang ( Bundesverfassungsgericht) sẽ ph�n quyết " ( Điều 21, đoạn 2b Hiến Ph�p 1949 Cộng Ho� Li�n Bang Đức). Trong trường hợp vi phạm c�c điều khoản hiến định hay ph�p định vừa kể, c�c ch�nh đảng sẽ bị phạt vạ v� c� thể bị giải t�n, t�y trường hợp ( Stollberg F., Die Verfassungsrechtlicken grundlagen des Parteiverbots, Berlin 1976). Đọc qua những d�ng vừa viết, ch�ng ta c� thể kết luận được g�? Dĩ nhi�n ch�nh đảng kh�ng phải l� cơ chế hiến định th�ng thường, Lập Ph�p, H�nh Ph�p v� Tư Ph�p, như ch�ng ta đều biết. Nhưng ch�nh đảng cũng kh�ng phải l� " tổ chức x� hội trung gian " xa lạ, bởi lẽ ch�nh Hiến Ph�p kh�ng những đứng ra nhận biết m� c�n - khuyến kh�ch người d�n h�y "gia nhập ch�nh đảng để c�ng nhau cộng t�c theo phương thức d�n chủ thiết định đường lối ch�nh trị Quốc Gia ", - nhận biết lợi �ch của ch�nh đảng l� " ...cộng t�c theo phương thức d�n chủ thiết định đường lối ch�nh trị Quốc Gia", " ...hợp t�c kiến tạo � muốn ch�nh trị của d�n ch�ng", - kế đến kh�ng những x�c định l�nh vực v� phương thức v� lằn mức để hoạt động, kh�ng phương hai đến người d�n, kh�ng phương hại đến Thể Chế D�n Chủ người d�n mong muốn, m� c�n quy tr�ch cho Quốc Gia đ�i thọ c�c chi ph� để c�c ch�nh đảng c� đủ phương tiện hoạt động v� hoạt động theo nguy�n tắc b�nh đẳng, khỏi bị mua chuộc, lủng đoạn, luồng c�i, nhứt l� từ c�c phe nh�m với � thức hệ chống lại thể chế Nh�n Bản v� D�n Chủ. Những g� vừa kể cho thấy kh�ng những Hiến Ph�p nh�n nhận, m� c�n đứng ra bảo vệ v� ủng hộ bằng t�i trợ c�c ch�nh đảng! � thức của d�n ch�ng trong Thể Chế D�n Chủ, được biểu tượng qua c�c điều khoản của Hiến Ph�p, cho thấy sự x�c t�nh đối với t�nh c�ch quan trọng thiết yếu của c�c ch�nh đảng: - kh�ng c� ch�nh đảng, kh�ng c� d�n chủ. - Về � thức ch�nh trị, cộng đồng d�n ch�ng trong Quốc Gia nguy�n thủy chỉ l� một mớ kh�i niệm � hợp về ch�nh trị. - Ch�nh c�c ch�nh đảng mới l� " những tổ chức x� hội trung gian" đứng ra thu nhận, ph�n loại, xếp đặt tổ chức th�nh từng nh�m, từng khuynh hướng. - C�c nh�m, c�c khuynh hướng, c�c ch�nh đảng được tổ chức sẽ c� cơ hội chọn người đại diện v�o Quốc Hội, n�i l�n l� tưởng, nhu cầu v� ước vọng của nh�m m�nh, - sắp xếp ho� hợp với những nh�m kh�c " kiến tạo ra đường lối ch�nh trị Quốc Gia", x�c nhận định hướng cho Quốc Gia. C�c d�n biểu Quốc Hội, với định hướng được ph�t biểu qua cuộc bầu cử v� m�nh được chọn l�m đại diện, sẽ c�ng nhau soan thảo ra c�c văn bản, c�c đạo luật, trong �nh s�ng tiền liệu trước đ� của Hiến Ph�p, biến ch�nh hướng th�nh luật ph�p để Ch�nh Quyền đem ra thi h�nh, đem lại lợi �ch cho Quốc Gia. Hiểu được như vậy, ch�ng ta hiểu được vai tr� trung gian quan trọng của ch�nh đảng. Nhưng muốn c� c�c ch�nh đảng được th�nh lập, thể chế Quốc Gia phải bảo đảm được tư do ng�n luận. Kh�ng c� tự do ng�n luận, kh�ng ai c� thể n�i cho người kh�c biết quan niệm d�n chủ x�y dựng đất nước của m�nh, k�u gọi v� thuyết phục người kh�c hợp chung với m�nh th�nh ch�nh đảng. V� một khi đ� tổ chức được ch�nh đảng, ch�nh đảng cũng phải c� tự do ng�n luận để tr�nh b�y cho người d�n l� tưởng, nhu cầu, ước vọng v� chương tr�nh thực hiện cho đất nước những g� đảng m�nh đề ra, n�i với người d�n trong dịp tụ họp nhau, b�n cải nhau, học hỏi nhau v� c�ng đ�t kết, kết luận chung phải thi h�nh, chọn người xứng đ�ng đại diện để n�i l�n ti�ng n�i của m�nh. Như vậy, muốn c� ch�nh đảng phải c� tự do ng�n luận. Muốn cho ch�nh đảng hoạt động, tranh luận, đối chiếu, chọn lọc để định hướng, chọn người ra ứng cử v�o Quốc Hội, " ...cộng t�c theo thể thức d�n chủ kiến tạo đường lối ch�nh trị Quốc Gia", phải c� tự do hội họp. N�i t�m lại: - kh�ng c� ch�nh đảng được tự do th�nh lập, - kh�ng c� tự do ng�n luận, - kh�ng c� tự do hội họp, sẽ kh�ng c� Quốc Hội D�n Chủ. V� kh�ng c� Quốc Hội D�n Chủ, cũng sẽ kh�ng c� Ch�nh Quyền h�nh xử quyền lực một c�ch D�n Chủ! Một Quốc Gia kh�ng c� Ch�nh Quyền h�nh xử quyền lực một c�ch d�n chủ, mức sống của Quốc Gia đ� l� mức sống g� v� đ�u l� địa vị của con người trong cuộc sống quốc Gia?
Qu� vị c� thể t�m đọc to�n bộ T�i Liệu về Hiến Ph�p của Gi�o Sư Nguyễn
Học Tập tại:
|