Chiếc ghế trống v� người t� v� tội

LTS: Lễ trao giải Nobel H�a B�nh đ� diễn ra trong kh�ng kh� trang trọng d� người nhận giải, �ng Lưu Hiểu Ba đang thụ �n t� v� kh�ng c� th�n nh�n n�o của �ng c� thể tới nhận thay giải thưởng cao qu� n�y. Đ�y l� lần đầu ti�n xảy ra cảnh �o le như vậy trong lịch sử của giải n�y kể từ năm 1901. Nhưng, c� những nhận định cho rằng, chiếc ghế trống n�i l�n nhiều điều hơn cả. Đ� ch�nh l� sự thiếu vắng d�n chủ v� nh�n quyền ở nhiều nơi tr�n tr�i đất n�y. 16 nước trong đ� c� Việt Nam vắng mặt cũng tự vạch mặt chỉ t�n m�nh cho thế giới hay về sự tụt hậu nh�n quyền.

Đ� c� rất nhiều b�i viết, dịch, li�n quan tới lễ trao giải Nobel H�a b�nh năm nay nhưng đ�y l� một b�i đặc biệt. V�, t�c giả của b�i viết, chị Nguyệt Minh l� người đại diện cho cộng  đồng người Việt ở Na Uy được mời tới dự buổi lễ n�y. T�c giả xin chia sẻ với bạn đọc về ng�y� c� � nghĩa lớn nhất trong đời� m�nh qua b�i viết ngắn v� h�nh ảnh b�n dưới.

�������---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Oslo, ng�y 10 th�ng 12. Trước t�a thị sảnh, những bước ch�n đưa t�i đến gần hơn với chiếc ghế trống d�nh cho một người v� c�ng đặc biệt ng�y h�m nay. Một người Trung Quốc được vinh dự đoạt giải Nobel H�a B�nh- nh� hoạt động ly khai Lưu Hiểu Ba, nhưng trớ tr�u thay anh vẫn bị tước mất tự do, tước mất quyền được đ�n nhận giải thưởng m� anh xứng đ�ng được trao.

Đứng xếp h�ng chờ đến phi�n m�nh trước to� thị sảnh c�ng anh Nguyễn Đức H�a, hội trưởng Hội Người Việt Tỵ Nạn tại Nauy, t�i nhận thấy xung quanh m�nh l� những gương mặt quen thuộc của những nh� ch�nh trị cấp cao của Nauy xen lẫn những gương mặt của những kh�ch mời đến dự lễ. Kh�ng kh� nhộn nhịp với những b�i nhạc của đội k�n, v� tiếng h� trả tự do cho �ng Lưu Hiểu Ba của những nh�m ủng hộ đứng xa xa.

Trước khi v�o, mọi t�i x�ch mang theo đều được kiểm so�t qua m�y, v� mọi người đều phải đưa giấy mời c� t�n họ của m�nh cũng như giấy chứng minh để cảnh s�t kiểm tra xem c� đ�ng người kh�ng. Sau khoảng 5 ph�t chờ đợi, t�i đ� được đặt ch�n v�o b�n trong. Đập v�o mắt t�i l� những b�ng hoa trang tr� kết rất đơn sơ m� n�t đẹp h�i h�a thanh t�. Hội trường trao giải cho t�i cảm gi�c thật ấm c�ng v� nghi�m trang với những h�nh tạc của nh� s�ng lập giải Nobel được đặt ở hai b�n.

Ch�ng t�i được hướng dẫn xuống lầu ph�a dưới treo �o kho�c v� chờ đến giờ khai mạc lễ trao giải Nobel cho năm 2010. Đứng lẫn lộn giữa những nh� ch�nh trị gia l�nh đạo Nauy v� những gương mặt nổi tiếng, cả t�i v� anh Hội Trưởng đều c� cảm nhận l� nơi đ�y, mọi người d� quyền cao chức trọng hay v� danh tiểu tốt đều được đối xử như nhau. Rất đ�ng để c�c nh� l�nh đạo nước ta học hỏi.

C�n 5 ph�t nữa th�i th� buổi lễ sẽ bắt đầu. Ch�ng t�i trở lại hội trường v� t�i v� c�ng x�c động khi thấy tấm h�nh của nh� ly khai Lưu Hiểu Ba đang được treo l�n trang trọng giữa hội trường, nơi 7 chiếc ghế được d�nh cho s�u người trong Uỷ Ban Trao Giải Nobel Ho� B�nh v� người đoạt giải.

Th�m hai chiếc ghế danh dự d�nh cho nh� vua v� ho�ng hậu Nauy.

Mọi người v�o chỗ, cả hội trường hầu như kh�ng c�n chỗ trống.

Uỷ ban trao giải Nobel H�a B�nh từ từ tiến v�o chỗ ngồi trong tr�ng ph�o tay kh�ng dứt của những người tham dự.

Marita Kvarving S�lberg mở đầu buổi lễ trao giải với giọng ca ngọt ng�o l�m lắng l�ng người nghe với b�i nhạc �solveigs sang�.

Thorbjorn Jagland, chủ tịch Ủy Ban Nobel Ho� B�nh bắt đầu b�i ph�t biểu của m�nh trong kh�ng kh� v� c�ng nghi�m trang của th�nh giả. Sau khi tuy�n bố giải thưởng được trao về nh� đấu tranh d�n chủ Lưu Hiểu Ba v� l� do Ủy Ban trao giải n�y cho �ng, Jagland đ� xin lỗi rằng người được đ�n nhận vinh dự h�m nay kh�ng thể c� mặt ng�y h�m nay, �ng đang bị giam giữ tại nh� t� ph�a Đ�ng bắc Trung Quốc, cả vợ v� người th�n của �ng cũng kh�ng thể c� mặt. Do đ� h�m nay sẽ kh�ng c� nghi lễ trao huy chuơng v� bằng danh dự tại đ�y.

�ng Jagland cũng nhấn mạnh rằng: chỉ việc n�y th�i cũng đ� cho thấy sự cần thiết v� th�ch hợp của giải Nobel Ho� B�nh năm nay. V� �ng ch�c mừng �ng Lưu Hiểu Ba.

Chiếc ghế trống d�nh cho người đoạt giải!

Đ�y l� lần đầu ti�n trong 65 năm qua  của giải Nobel Ho� B�nh m� chiếc ghế của người nhận giải phải bỏ trống. Trong b�i ph�t biểu của m�nh, �ng Jagland đ� nhắc lại nhiều trường hợp những người đoạt giải trước đ�y cũng bị ngăn cản kh�ng cho đến dự như Carl von Ossietzky- năm 1935, Andrej Sakharov năm 1975, Lech Walesa- năm1983, Aung San Suu Kyi -năm 1991.

�ng Jagland cũng nhấn mạnh l� những giải thưởng Nobel n�y kh�ng hề c� � muốn x�c phạm bất cứ ai, m� Uỷ Ban Nobel chỉ muốn truyền tải th�ng điệp về mối li�n hệ giữa nh�n quyền, d�n chủ v� ho� b�nh. Những giải thưởng nhắc cho ch�ng ta nhớ rằng những gi� trị m� phần lớn tr�n thế giới c� được l� nhờ sự đấu tranh của những người đ� hy sinh rất nhiều. Họ l�m v� người kh�c v� �ng Lưu Hiểu Ba l� người xứng đ�ng được sự ủng hộ của ch�ng ta.

�ng Lưu cũng nhờ vợ m�nh n�i lại l� �ng muốn d�nh giải thưởng năm nay cho những linh hồn đ� hy sinh trong trận Thi�n An M�n ng�y 4.th�ng 6, năm 1989. V� uỷ ban Nobel rất vui được l�m theo � �ng.

T�i lắng nghe Jagland v� thầm ngưỡng mộ khi �ng n�i về gi� trị đ�ch thực của mối quan hệ h�a b�nh thật sự giữa c�c quốc gia với nhau kh�ng thể được tạo ra nếu thiếu yếu tố nh�n quyền v� d�n chủ. Về sự thiếu qu�n bằng khi ph�t triển kinh tế m� thiếu tự do ng�n luận sẽ chỉ l�m gia tăng tham nhũng v� th�i ki�u ngạo quyền lực. �ng cho rằng mỗi bộ m�y quyền lực phải được c�n bằng bằng sự kiểm so�t từ nh�n d�n, tự do truyền th�ng v� quyền chỉ tr�ch của mỗi c� nh�n.

Jagland cũng n�u rằng Trung Quốc đ� k� kết một số ph� chuẩn của Li�n Hiệp Quốc v� ILOs về nh�n quyền. Điều th� vị l� Trung Quốc đ� chấp nhận cơ chế giải quyết xung đột si�u quốc gia trong WTO.

�ng c�n n�u: �Hiến ph�p của Trung Quốc bảo vệ c�c quyền cơ bản của con người. Điều 35 của hiến ph�p để rằng: �C�ng d�n của Cộng h�a Nh�n d�n Trung Hoa c� quyền tự do ng�n luận, b�o ch�, hội họp v� tự do hội họp, tự do biểu t�nh .� Điều 41 bắt đầu bằng:�c�ng d�n của Cộng h�a Nh�n d�n Trung Hoa c� quyền chỉ tr�ch v� n�u quan điểm của họ tr�n bất kỳ cơ quan nh� nước v� bất kỳ người đại diện ch�nh phủ n�o�.

Dựa tr�n tất cả những điều n�y th� Lưu Hiểu Ba ho�n to�n v� tội. �ng kh�ng l�m điều g� sai tr�i, chỉ sử dụng quyền c�ng d�n của m�nh m� th�i. Ch�nh ch�nh phủ Trung Quốc đang l�m ngược lại những g� m�nh đ� cam kết.

Kết th�c b�i ph�t biểu của m�nh, �ng Jagland đặt huy chuơng v� bằng danh dự v�o chiếc ghế trống d�nh cho người thắng giải.

Những tr�ng ph�o tay vang dội cả trong l�c Jagland ph�t biểu v� sau khi �ng kết th�c.

T�i chưa từng được nghe b�i ph�t biểu n�o hay đến thế. Cả hội trường như c�ng �a vỡ trong những tr�ng ph�o tay kh�ng ngớt.

Nhạc lại trỗi l�n. Lynn Chang với tiếng violin �m dịu v� r�o rắt như muốn đưa những th�ng điệp n�y đến xa hơn, cao hơn.

Kh�n ph�ng lại im phăng phắc khi Liv Ullmann đọc b�i viết của �ng Lưu Hiểu ba �I Have No Emies.My Final Statement�.

T�i kh�ng thể nhớ hết được cả b�i nhưng t�i nhớ nhất l� �ng đ� lu�n lấy t�nh y�u thương để đ�p lại những đ�n �p, bất c�ng m�nh phải g�nh chịu, �ng kh�ng hề mang th� hận trong l�ng m� chỉ mang một t�nh y�u qu� hương tha thiết với ước muốn cho một Trung Quốc tốt đẹp hơn. Một b�i viết l�m cả kh�n ph�ng v� c�ng x�c động. T�i th�ch nhất điều �ng viết rằng kh�ng c� quyền lực n�o c� thể ngăn cản nổi kh�t vọng vươn đến tự do, khi người ta ngăn cản quyền tự do cũng l� l�c người ta ch� đạp quyền l�m người v� che giấu sự đi sự thật. Nươc mắt t�i rơi kh�ng kềm được v� xung quanh nhiều người cũng đưa tay lau mắt. Hơn bao giờ hết t�i cảm nhận được gi� trị của giải Nobel năm nay v� cảm nhận được sự xứng đ�ng của người nhận giải. Từ gi�y ph�t n�y, �ng đ� trở th�nh một thần tuợng của t�i.

Sau b�i viết đầy x�c đ�ng của ch�nh người đoạt giải. Ca đo�n thiếu nhi của Den Norske Opera og Ballett đ� ho�n th�nh nguyện uớc của �ng với nhiều b�i h�t. �ng Lưu Hiểu Ba đ� nhờ người truyền đạt lại uớc muốn n�y đến ban tổ chức. �ng ao uớc sẽ c� một ca đo�n thiếu nhi h�t trong lễ trao giải của �ng, v� đối với �ng, thiếu nhi l� thế hệ tuợng trưng cho tuơng lai. �ng lu�n mong muốn một tuơng lai tốt đẹp hơn cho TQ n�i ri�ng v� mọi người n�i chung n�n �ng rất ch� trọng v�o thế hệ mai sau.

Buổi lễ đ� kết th�c, nhưng những tr�ng ph�o tay vang m�i. Một buổi lễ trao giải Nobel lịch sử. T�i thấy m�nh thật may mắn v� vinh dự được chứng kiến v� tham dự cho sự kiện trọng đại v� � nghĩa như h�m nay. V� kh�ng khỏi h�nh diện khi m�nh được l� một trong những người đại diện cho cộng đồng người Việt ở Nauy c� mặt nơi đ�y để thể hiện sự ủng hộ v� biết ơn nh� đấu tranh d�n chủ Lưu Hiểu Ba. Trong khi đại sứ qu�n Việt Nam tại Nauy từ chối tham gia th� t�i mong rằng sự hiện diện của m�nh sẽ n�i thay cho sự ủng hộ của bao người Việt ở hải ngoại cũng như trong nuớc đối với giải Nobel n�y.

Kh�n ph�ng thưa dần nhưng chiếc ghế trống vẫn giữ buớc ch�n t�i ở lại. T�i đến gần hơn v� tự hỏi, cả thế giới sẽ nghĩ g� khi nh�n v�o chiếc ghế trống ấy?

Ri�ng t�i, trong l�c nh�n v�o chiếc ghế trống, t�i cảm thấy rất l�ng. Đau l�ng khi nghĩ đến �ng Lưu Hiểu Ba v� những người đ� hy sinh hay vẫn trong v�ng t� tội chỉ v� họ n�i l�n niềm khao kh�t tự do v� một tương lai tốt đẹp hơn, chỉ v� họ hy sinh qu�n bản th�n m�nh để mong muốn mang lại một sự thay đổi tốt hơn cho đất nước cho d�n tộc m�nh, chỉ v� họ muốn quyền l�m người phải thực sự được t�n trọng. T�i đau l�ng v� t�i nh�n thấy một ch�nh quyền Trung Quốc độc t�i m� qu�ng. Thay v� song song với việc ph�t triển kinh tế, họ phải quan t�m hơn, bảo vệ quyền lợi của người d�n, nhưng ngược lại, Trung Quốc đang ch� đạp những gi� trị đ�ch thực để đem đến sự h�ng mạnh cho một quốc gia. T�i đau l�ng v� khi một quốc gia ti�u cực như thế, cả thế giới n�y cũng bị ảnh hưởng d� �t d� nhiều. V� t�i đau l�ng hơn khi biết rằng hiện trạng qu� huơng m�nh cũng kh�ng hơn g� so với Trung Quốc.

Nhưng chiếc ghế trống cũng mang lại cho t�i cảm gi�c hạnh ph�c. Đ� l� t�i biết rằng những hy sinh lớn lao của những người kh�ng mệt mỏi đấu tranh cho nh�n quyền, tự do d�n chủ kh�ng bị mai một hay qu�n l�ng. Những hy sinh đ� vẫn được cả thế giới t�m. Bốn bức tường của nh� t� kh�ng đủ để ngăn cản sự đồng cảm v� chia sẻ giữa những người đang hiện diện nơi n�y với những người đang m�n m�i trong chốn lao t�.

Chiếc ghế trống c�n cho t�i hy vọng. Hy vọng về những điều tốt đẹp m� bao người đang hy sinh rất nhiều để đạt đến. Hy vọng rằng một ng�y n�o đ� một trong những nh� đấu tranh d�n chủ Việt Nam cũng sẽ c� được vinh dự ngồi v�o chiếc ghế trống ấy.

H�m nay l� một ng�y � nghĩa nhất trong đời t�i.

Oslo 10.12.2010

� Nguyệt Minh