L�m c�ch mạng kh�ng phải để dựng n�n một nh� nước độc t�i

 

Phỏng vấn Huỳnh Nhật Hải (tr�i) , Huỳnh Nhật Tấn (Phải)

Phạm Hồng Sơn (pro&contra) thực hiện

pro&contra: Hai anh em, �ng Huỳnh Nhật Hải sinh năm 1943, �ng Huỳnh Nhật Tấn sinh năm 1946, l� những người, v�o cuối năm 1988, đ� c�ng nhau tự ra khỏi Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đồng thời từ bỏ lu�n những chức vụ đang đảm nhiệm k�m theo những tiềm năng rất lớn về quyền lực, quyền lợi: Ph� Chủ tịch Uỷ ban Nh�n d�n Th�nh phố Đ� Lạt ki�m Th�nh ủy vi�n (đối với �ng Huỳnh Nhật Hải) v� Ph� Gi�m đốc Trường Đảng tỉnh L�m Đồng ki�m Tỉnh ủy vi�n dự khuyết (đối với �ng Huỳnh Nhật Tấn). Điều g� đ� khiến hai đảng vi�n cộng sản đầy tiềm năng của một gia đ�nh c� truyền thống c�ch mạng từ trước năm 1945 lại c� quyết định chia tay c�ch mạng khi sự nghiệp �c�ch mạng giải ph�ng d�n tộc, thống nhất đất nước�đ� th�nh c�ng ho�n to�n?

Phạm Hồng Sơn: Hai �ng c� thể cho biết con đường n�o đ� đưa c�c �ng đến với ĐCSVN?

Huỳnh Nhật Hải: C� thể n�i hai anh em ch�ng t�i đ� được �nhuộm đỏ� từ b�. Ch�ng t�i đ� c� thiện cảm, tinh thần ủng hộ, v� l�m những việc c� lợi cho những tổ chức của c�ch mạng như Việt Minh hay Mặt trận D�n tộc Giải Ph�ng miền Nam Việt Nam (Mặt trận) ngay từ khi c�n rất nhỏ tuổi. V� ba m� t�i l� một gia đ�nh tư sản ủng hộ Việt Minh tại Đ� Lạt từ trước năm 1945. Ba t�i l� hội vi�n C�ng hội Đỏ v� tham gia cướp ch�nh quyền tại Đ� Lạt v�o năm 1945 v� sau đ� trở th�nh đảng vi�n b� mật của Đảng Cộng sản Đ�ng Dương (t�n gọi l�c đ� của ĐCSVN). Hai anh trai t�i l� những người đi tập kết ra Bắc sau năm 1954.

Huỳnh Nhật Tấn: C� thể n�i l� ngay từ nhỏ, mở mắt ra l� ch�ng t�i đ� được nghe, được thấy, được sống trong tinh thần của c�ch mạng, t�i cứ tạm gọi l� �c�ch mạng� đi. Đ� l� những năm thơ ấu của ch�ng t�i ở trong �v�ng tự do� li�n khu 5, khi gia đ�nh ch�ng t�i phải tr�nh sự truy l�ng của Ph�p từ khoảng cuối 1945 đến năm 1954, v� cả thời gian sau đ� khi ba m� t�i trở lại Đ� Lạt (sau Hiệp định Gen�ve) để tiếp tục nhiệm vụ ủng hộ b� mật cho ĐCSVN v� Mặt trận dưới h�nh thức l� một gia đ�nh tư sản.

Phạm Hồng Sơn: Hai �ng c� nhớ đ� c� ảnh hưởng n�o đến từ ngo�i gia đ�nh kh�ng?

Huỳnh Nhật Tấn: C�, những tr� thức như gi�o sư, nh� văn, nhạc sĩ c� t�n tuổi l�c đ� m� đi với Việt Minh hay Mặt trận cũng g�y cho ch�ng t�i sự l�i cuốn, cảm hứng �m thầm nhưng rất lớn. Đặc biệt l� qua quan s�t, tiếp x�c với những c�n bộ hoạt động b� mật đ� sống ở nh� t�i th� hai anh em t�i thấy đ� l� những con người rất đ�ng kh�m phục, họ vừa c� tinh thần kỷ luật, chịu đựng, hy sinh rất lớn vừa c� những l� tưởng rất cao đẹp l� quyết gi�nh lại độc lập cho đất nước v� tự do cho d�n tộc.

Huỳnh Nhật Hải: Một yếu tố nữa cũng l�m cho ch�ng t�i ủng hộ Mặt trận l� sự xuất hiện của qu�n đội Mỹ tại miền Nam. Sự xuất hiện đ� l�m cho những người như ch�ng t�i cảm thấy bị x�c phạm về chủ quyền d�n tộc. Ch�ng t�i cảm thấy l� miền Nam đang bị người Mỹ x�m lăng v� cần phải chống lại họ v� ch�nh quyền th�n Mỹ tại miền Nam.

Phạm Hồng Sơn: Thời gian từ khi Mặt trận được th�nh lập (năm 1960) cho tới năm 1975 c�c �ng l�m những việc g� để ủng hộ �c�ch mạng�?

Huỳnh Nhật Hải: C�ng việc của cả hai anh em ch�ng t�i đều c�ng c� hai giai đoạn kh�c nhau, trước v� sau khi ch�ng t�i �nhẩy n�i�, tức l� phải bỏ gia đ�nh để v�o tận căn cứ trong rừng s�u để hoạt động. T�i �nhảy n�i� v�o đ�ng mồng 3 Tết Mậu Th�n 1968 c�n em t�i, Huỳnh Nhật Tấn, �nhảy n�i� trước đ� v�i th�ng khi đ� bị lộ.

Huỳnh Nhật Tấn: Trước khi �nhảy n�i�, anh em ch�ng t�i l�m c�ng t�c li�n lạc, vận động trong giới thanh ni�n, học sinh, sinh vi�n tại Đ� Lạt để th�nh lập c�c nh�m, tổ chức, đo�n thể hoặc in, t�n ph�t truyền đơn hay khẩu hiệu đấu tranh cho Mặt trận.

Huỳnh Nhật Hải: Sau khi �nhảy n�i�, hai anh em ch�ng t�i, mỗi người một nơi, nhưng đều ở bộ phận c�ng t�c phong tr�o thanh ni�n học sinh, sinh vi�n. Anh em ch�ng t�i thường phải đi v�o những �v�ng l�m� (v�ng d�n cư m� ban ng�y do ch�nh quyền Việt Nam Cộng h�a kiểm so�t c�n ban đ�m thuộc về lực lượng của Mặt trận) để bắt li�n lạc, tiếp nhận hay vận động ủng hộ về vật chất, tinh thần cho Mặt trận.

Phạm Hồng Sơn: Những c�ng việc đ� chắc phải rất mạo hiểm v� hết sức kh� khăn?

Huỳnh Nhật Tấn: Đ�ng thế, ch�ng t�i phải rất ki�n tr�, kh�n kh�o trong c�ng t�c vận động v� kh�ng phải lần vận động n�o cũng th�nh c�ng. Cả hai anh em ch�ng t�i cũng đ� bị phục k�ch hoặc chạm tr�n với lực lượng qu�n đội của Việt Nam Cộng h�a, nhưng rất may cả hai chỉ bị thương nhẹ trong một, hai lần.

Phạm Hồng Sơn: Sau 30/04/1975 c�c �ng được giữ ngay chức Ph� Chủ tịch UBND Th�nh phố hoặc Ph� Gi�m đốc Trường Đảng?

Huỳnh Nhật Hải: Kh�ng phải như thế. Sau 30/04/1975 t�i tiếp tục c�ng t�c ở Th�nh đo�n, sau đ� mới chuyển qua c�ng t�c ch�nh quyền. Năm 1977 t�i được kết nạp Đảng. Năm 1979 l�m Chủ tịch khu phố I Th�nh phố Đ� Lạt, rồi sau khi đi học Trường Đảng ở T�y Nguy�n trong một năm đến năm 1981 l� t�i trở th�nh Ph� Chủ tịch UBND Th�nh phố Đ� Lạt, l� Th�nh ủy vi�n.

Huỳnh Nhật Tấn: T�i th� được kết nạp Đảng từ năm 1972 sau khi �nhảy n�i�. Ngay th�ng 10/1975 t�i đ� được chọn v�o số c�n bộ đầu ti�n gửi ra Bắc học ở Trường Tuy�n huấn Trung ương ở khu Cầu Giấy, H� Nội trong 3 năm rồi trở về giảng dạy m�n kinh tế ch�nh trị tại Trường Đảng tỉnh L�m Đồng. V� sau lần ra học tiếp ở H� Nội tại Trường Tuy�n Huấn Trung Ương trong 03 năm nữa, đến năm 1986 t�i được bổ nhiệm v�o chức Ph� Gi�m đốc trường Đảng tỉnh L�m Đồng, đồng thời được cơ cấu v�o cấp Tỉnh ủy, l� Tỉnh ủy vi�n dự khuyết.

Phạm Hồng Sơn: Một c�ch ngắn gọn, l� do g� đ� khiến hai �ng gần như đồng thời quyết định từ bỏ Đảng ki�m c�c chức vụ đ�?

Huỳnh Nhật Tấn: T�i c�n nhớ trong l� đơn xin ra khỏi Đảng l�c đ� t�i c� viết một c�u: �T�i kh�ng tin ĐCSVN c� thể l�nh đạo đưa đất nước đạt được những điều tốt đẹp như Đảng thường n�i.�

Huỳnh Nhật Hải: C�n trong l� đơn của t�i viết sau �ng em t�i một v�i th�ng, t�i nhớ đ� viết l�: �T�i kh�ng c�n động cơ để phấn đấu cho mục ti�u v� l� tưởng của Đảng nữa.� Nhưng thực sự trong th�m t�m th� cũng giống như �ng em t�i đ� n�i ở tr�n. T�i kh�ng tin ĐCSVN nữa.

Phạm Hồng Sơn: Qu� tr�nh đi đến sự bất t�n đ� diễn ra như thế n�o?

Huỳnh Nhật Hải: Đ� l� một qu�ng thời gian k�o d�i khoảng 5-7 năm, th�ng qua những quan s�t, t�m hiểu, trao đổi, b�n bạc v� trằn trọc từ mỗi bản th�n v� gần như chỉ giữa hai anh em ch�ng t�i.

Huỳnh Nhật Tấn: C� thể n�i ch�ng t�i đi đến sự bất t�n v�o ĐCSVN l� dựa v�o những g� ch�ng t�i thấy, ch�ng t�i gặp tr�n thực tế hơn l� từ vấn đề l� luận.

Phạm Hồng Sơn: Những �thực tế� n�o quan trọng nhất khiến hai �ng nhận thức lại ĐCSVN?

Huỳnh Nhật Tấn: Đ� ch�nh l� những ch�nh s�ch về quản l� x� hội, điều h�nh kinh tế v� việc t�n trọng c�c quyền tự do, d�n chủ của người d�n của ĐCSVN. Về quản l� x� hội, ĐCSVN đ� kh�ng quản l� bằng ph�p luật m� bằng sự t�y tiện, �p đặt, gần như ho�n to�n chỉ dựa theo c�c chỉ thị, � muốn từ l�nh đạo Đảng. V� dụ việc tịch thu nh� cửa, t�i sản hay đưa đi �học tập cải tạo�, thực chất l� bỏ t� con người, đều kh�ng dựa tr�n ph�p luật hay x�t xử của t�a �n. Điều h�nh kinh tế th� l�c đ� ch�ng t�i thấy những ch�nh s�ch rất kỳ cục v� phản khoa học, v� dụ như c� những chỉ thị l� Đ� Lạt phải sản xuất bao nhi�u rau hay c�c huyện kh�c phải sản xuất bao nhiều m�[i] m� kh�ng cần biết khả năng v� lợi thế về thổ nhưỡng, th�i quen canh t�c của người d�n hoặc việc giao quyền l�nh đạo kinh tế kh�ng dựa v�o chuy�n m�n, kinh nghiệm m� lại dựa v�o th�nh phần giai cấp v� sự gắn b� với Đảng. Về c�c quyền tự do d�n chủ của người d�n, c�ng ng�y ch�ng t�i c�ng thấy thực tế lại tồi tệ v� kh� khăn hơn rất nhiều so với thời Việt Nam Cộng h�a. V� dụ như khi hoạt động trước 1975, ch�ng t�i đ� từng cho một số vi�n chức ch�nh quyền đọc cả cương lĩnh của Mặt trận nhưng những người đ� kh�ng coi ch�ng t�i l� th� địch, họ coi việc kh�c biệt quan điểm l� chuyện hết sức b�nh thường. Nhưng sau năm 1975 mọi thứ kh�ng như thế nữa, tất cả mọi hoạt động, kể cả trong tư tưởng, m� kh�c với quan điểm của ĐCSVN th� đều kh�ng được chấp nhận. B�o ch� tư nh�n, biểu t�nh, b�i c�ng, b�i thị đ� ho�n to�n bị cấm ngặt mặc d� những bất c�ng, nhu cầu l�n tiếng của x� hội hết sức bức bối. C� thể n�i điều lớn nhất để ch�ng t�i nhận thức lại ĐCSVN l� sự độc t�i to�n trị dựa tr�n bạo lực v� kh�ng t�n trọng những quyền căn bản của người d�n.

Phạm Hồng Sơn: C�c �ng đ� quen biết những nh�n vật như �ng H� Sĩ Phu hay �ng Mai Th�i Lĩnh,�những cư d�n tại Đ� Lạt l�c đ� chưa?

Huỳnh Nhật Hải: Ch�ng t�i chưa biết �ng H� Sĩ Phu, c�n �ng Mai Th�i Lĩnh th� ch�ng t�i đ� biết nhau từ hồi c�ng �nhảy n�i� nhưng sau 30/04/1975 ch�ng t�i gần như chưa trao đổi hay b�n luận g� với nhau cả. Anh em ch�ng t�i trước khi quyết định bỏ về đ� n�i với nhau l� �ch�ng ta đi l�m c�ch mạng kh�ng phải để x�y dựng n�n một nh� nước chuy�n ch�nh độc t�i như thế n�y.�

Phạm Hồng Sơn: Gia đ�nh, những người th�n v� bạn b� đồng ch� của c�c �ng c� phản ứng g� trước quyết định đ�?

Huỳnh Nhật Hải: L�c đ� ba m� t�i đều đ� qua đời nhưng ch�ng t�i tin rằng nếu c�n sống ba m� t�i cũng ủng hộ việc từ gi� ĐCSVN của ch�ng t�i. Hai b� x� của ch�ng t�i ủng hộ ho�n to�n quyết định về nh� tự l�m ăn của ch�ng t�i.

Phạm Hồng Sơn: Thế c�n hai anh trai, những người đ� đi tập kết sau 1954, v� những đồng ch� th�n quen của hai �ng?

Huỳnh Nhật Tấn: Anh trai cả của ch�ng t�i th� gần như kh�ng c� � kiến g�, c�n người anh trai thứ hai th� kh�ng đồng �. C�n những đảng vi�n đồng sự kh�c v� c�c cấp l�nh đạo l�c đ� ho�n to�n ngạc nhi�n, gần như tất cả mọi người đều khuy�n ch�ng t�i xem x�t lại. C� người l�c đ� đ� n�i với t�i l� nếu về th� cuộc sống sẽ rất kh� khăn, nhưng t�i x�c định trong l�ng l� trước đ�y kh� khăn nguy hiểm như thế m� c�n chịu được th� lẽ n�o b�y giờ lại kh�ng.

Phạm Hồng Sơn: Khi �trằn trọc� để đi đến quyết định cuối c�ng, h�nh ảnh hay tư tưởng của l�nh tụ Hồ Ch� Minh c� vấn vương trong �trằn trọc� đ�?

Huỳnh Nhật Tấn: C�. Ch�ng t�i l�c đ� cũng thấy cần phải xem lại cả �ng Hồ Ch� Minh � l�nh tụ, người s�ng lập ra ĐCSVN.

Phạm Hồng Sơn: C�c �ng thấy thế n�o?

Huỳnh Nhật Hải: Sau khi c�ng t�m hiểu, trao đổi, b�n luận ch�ng t�i nhận thấy t�nh trạng mất tự do, phi d�n chủ hay c� thể n�i l� cuộc sống k�m kẹp, đau thương của nh�n d�n, của giới tr� thức sau chiến thắng 30/04/1975 ở miền Nam ho�n to�n l� sự lặp lại y nguy�n t�nh trạng ở miền Bắc sau chiến thắng Điện Bi�n Phủ năm 1954 � thời kỳ m� �ng Hồ Ch� Minh vẫn ho�n to�n ở tr�n đỉnh cao quyền lực.

Huỳnh Nhật Tấn: T�i đ� từng tự hỏi l� mục ti�u s�u xa của �ng Hồ Ch� Minh l� g�? Với những g� lịch sử đ� diễn ra khi �ng Hồ Ch� Minh c�n sống th� t�i thấy mục ti�u của �ng Hồ Ch� Minh v� quyền lực l� ch�nh, c�n mục ti�u độc lập cho đất nước hay tự do, d�n chủ cho d�n tộc, cho x� hội Việt Nam đ� bị �ng Hồ Ch� Minh coi nhẹ. Hai mục ti�u tốt đẹp đ� chỉ l� những ngọn cờ để ĐCSVN l�i k�o, tập hợp quần ch�ng v� giới tr� thức cho mục đ�ch gi�nh quyền lực cho ĐCSVN. Thực tế ch�nh quyền dưới thời �ng Hồ Ch� Minh đ� biểu hiện đi ngược lại ho�n to�n hai mục ti�u tốt đẹp đ�, độc lập cho d�n tộc v� tự do, d�n chủ cho nh�n d�n.

Phạm Hồng Sơn: V�ng, về vấn đề tự do, d�n chủ cho nh�n d�n th� đ� r�, nhưng c�n về độc lập d�n tộc, xin �ng n�i r� th�m?

Huỳnh Nhật Tấn: C� thể n�i �ng Hồ Ch� Minh đ� đưa đất nước tho�t khỏi sự phụ thuộc, đ� hộ của người Ph�p nhưng lại để đất nước trở lại sự phụ thuộc, khống chế v� th�n t�nh của Trung Quốc cộng sản. Nếu kh�ng c� sự đồng �, chủ kiến ngoại giao của �ng Hồ Ch� Minh th� kh�ng thể c� t�nh hữu nghị Việt-Trung như �m�i với răng� v� cũng kh�ng thể c� C�ng h�m 1958 của �ng Phạm Văn Đồng. Một c�ch ngắn gọn, c� thể n�i �ng Hồ Ch� Minh đ� v� t�nh tạo điều kiện thuận lợi cho sự x�m lăng, th�n t�nh của Trung Quốc cộng sản đối với Việt Nam như ch�ng ta đang chứng kiến.

Phạm Hồng Sơn: Liệu c� c�ng bằng kh�ng khi t�nh trạng mất độc lập, mất chủ quyền hiện nay qui hết cho Hồ Ch� Minh?

Huỳnh Nhật Tấn: Đ�ng l� t�nh trạng l�m nguy của đất nước hiện nay kh�ng thể qui hết cho �ng Hồ Ch� Minh. Nhưng bất kỳ một l�nh tụ, một nh� s�ng lập của một đảng, một tổ chức ch�nh trị n�o cũng đều c� ảnh hưởng rất căn bản tới tầm nh�n, h�nh động của c�c thế hệ kế tiếp, d� xấu hay tốt. T�i nhớ ngay trong văn kiện, khẩu hiệu của ĐCSVN vẫn lu�n khẳng định �ng Hồ Ch� Minh l� người s�ng lập, tổ chức, l�nh đạo, r�n luyện �Đảng ta�, tức l� �ng Hồ Ch� Minh đ� l� kiến tr�c sư cho mọi ch�nh s�ch, đường lối của ĐCSVN cũng như thể chế, cung c�ch quản l� x� hội của ĐCSVN.

Huỳnh Nhật Hải: Đ�ng như thế, theo t�i, mặc d� �ng Hồ Ch� Minh đ� mất rồi nhưng tư tưởng, đường lối ch�nh trị của �ng ấy vẫn được tiếp tục kế thừa trong ĐCSVN. Kh�ng phải ngẫu nhi�n m� ĐCSVN hiện nay vẫn h� h�o học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Ch� Minh.

Phạm Hồng Sơn: Nhưng nhiều người cho rằng tư tưởng, đạo đức Hồ Ch� Minh l� rất tốt đẹp, đ�ng học theo?

Huỳnh Nhật Hải: Đ�ng, rất tốt đẹp v� đ�ng học nếu chỉ căn cứ v�o lời n�i v� khẩu hiệu như �ng Hồ Ch� Minh đ� đề ra. V� đ�ng l� ĐSCVN hiện nay cũng đang thực hiện đ�ng như thế, c�c khẩu hiệu, lời n�i, mục ti�u của họ hiện nay cũng rất hoặc kh� tốt đẹp, nhưng h�nh động v� thực tế th� lại ho�n to�n ngược lại � cũng như �ng Hồ Ch� Minh.

Huỳnh Nhật Tấn: Nếu chỉ căn cứ v�o truyền thống nh�n �i của người Việt Nam th�ng thường th�i th� cũng thấy đ�ng l� ra, với cương vị l� người c� quyền h�nh cao nhất, �ng Hồ Ch� Minh phải ra lịnh kh�ng được giết hoặc h�m hại �n nh�n của m�nh như vụ xử bắn b� Nguyễn Thị Năm v� nhiều người kh�c trong Cải c�ch Ruộng đất. Hoặc những vụ bắt bớ, thanh trừng c�c đồng sự, c�c �n nh�n của ĐCSVN sau n�y m� kh�ng qua x�t xử th� �ng Hồ Ch� Minh kh�ng thể kh�ng biết l� tr�i đạo l�. Nếu �ng Hồ Ch� Minh thực sự l� người v� nước v� d�n th� sau khi l�n nắm quyền, điều đầu ti�n �ng Hồ Ch� Minh phải l�m l� phải để nh�n d�n v� giới tr� thức c� nhiều tự do hơn thời thực d�n Ph�p chớ.

Phạm Hồng Sơn: Nếu được sống lại thời tuổi trẻ một lần nữa, c�c �ng c� tiếp tục ủng hộ v� đi theo Việt Minh, Mặt trận D�n tộc Giải ph�ng Miền Nam Việt Nam hay ĐCSVN?

Huỳnh Nhật Hải: Kh�ng, kh�ng bao giờ.

Huỳnh Nhật Tấn: T�i sẽ phải b�nh tĩnh hơn, t�m hiểu xem họ c� ủng hộ v� c� tư tưởng d�n chủ thực sự kh�ng, chứ kh�ng thể chỉ căn cứ v�o lời n�i v� tuy�n truyền của họ. Theo t�i, vấn đề d�n chủ phải được đặt cao hơn vấn đề d�n tộc v� chỉ c� d�n chủ mới gi�p cho d�n tộc được tự do đ�ng nghĩa v� khi đ� đất nước mới c� nền độc lập bền vững.

Phạm Hồng Sơn: Ng�y 30/04/1975 c�c �ng đang ở đ�u v� cảm x�c như thế n�o?

Huỳnh Nhật Tấn: L�c đ� t�i đang ở Đ� Lạt. T�i đ� trở về Đ� Lạt từ ng�y 03/04/1975 với tư thế của người chiến thắng.

Huỳnh Nhật Hải: T�i về Đ� Lạt sau �ng em t�i một ng�y, ng�y 04/04/1975. Cảm x�c của t�i l� sung sướng v� c�ng, nhất l� khi gặp lại m� t�i � m� đ� tưởng t�i hy sinh từ năm 1971 v� đ� đưa ảnh t�i l�n b�n thờ.

Phạm Hồng Sơn: Dịp 30/04 h�ng năm vẫn l� một trong những ng�y lễ lớn của cả đất nước, cảm x�c của c�c �ng ra sao trong những ng�y n�y?

Huỳnh Nhật Hải: Buồn. Nếu kh�ng c� cuộc chiến tranh tương t�n giữa hai miền trước 1975 th� d�n tộc n�y kh�ng c� c�i bất hạnh, đau khổ như ng�y h�m nay.

Huỳnh Nhật Tấn: Buồn. Một ng�y qu� buồn. C�i chiến thắng 30/04 chỉ đem lại một sự �p bức tr�n mọi phương diện cho nh�n d�n, đất nước v� lại nặng nề hơn cả thời Ph�p thuộc.

Phạm Hồng Sơn: Nếu b�y giờ v� t�nh hai �ng gặp lại một người l� cựu vi�n chức cũ của chế độ Việt Nam Cộng H�a v� người đ� ch�nh l� �kẻ th�� của �ng trước 1975, điều trước ti�n hai �ng muốn n�i l� g�?

Huỳnh Nhật Tấn: T�i c� lỗi với d�n tộc. Ch�nh c�i hăng h�i, nhiệt huyết của t�i đ� g�p phần dựng n�n chế độ độc t�i hiện nay, đ� v� t�nh đem lại sự đau khổ hiện nay. V� nếu x�t về những căn bản để bảo đảm tự do cho nh�n d�n v� độc lập cho d�n tộc th� t�i cũng đ� v� t�nh g�p c�ng sức đưa những người mang danh l� �c�ch mạng� nhưng thực chất l� v� quyền lực tới ph� bỏ một chế độ đ� được x�y dựng tr�n những căn bản về tự do, d�n chủ v� nh�n bản tại miền Nam Việt Nam.

Huỳnh Nhật Hải: B�y giờ nh�n lại, con đường ch�ng t�i đ� đi trước 1975 l� một con đường sai lầm. Sự nhiệt huyết l�c đ� của ch�ng t�i đ� đem lại bất hạnh hơn l� hạnh ph�c cho d�n tộc.

Phạm Hồng Sơn: Xin tr�n trọng cảm ơn �ng Huỳnh Nhật Hải, Huỳnh Nhật Tấn